Over welke vaardigheden moet de moderne CFO beschikken?

Een vijftigtal, of misschien slechts twintig jaar geleden hadden personen met een bestuursfunctie een bepaalde set vaardigheden die duidelijk verband hield met hun functie. CEO's waren leiders, COO's strategen, en CFO's beschikten over technische boekhoudkundige vaardigheden.

Toegegeven, dat is een stereotyperende, kortzichtige kijk, maar bedrijven opereerden vaak binnen zuilen en de waarde van individuele bedrijfsfuncties werd niet vaak bekeken in de context van een integratie doorheen het bedrijf.

Maar tijden veranderen. Bestuurdersfuncties worden (langzaamaan) steeds veelzijdiger, en dat gaat gepaard met andere vaardigheden en levenservaringen. Bovendien wordt er druk uitgeoefend op verschillende afdelingen, zoals op de financiële dienst, om hun werkelijke belang voor het bedrijf in zijn geheel aan te tonen. Daardoor breiden directeurs stilaan hun rol en vaardigheden uit en nemen ze een andere mindset aan.

Tegenwoordig is het idee van een CFO of een financieel directeur die achter zijn bureau zit en toezicht houdt op de cijfers – en niet veel anders doet – zo goed als ondenkbaar. In veel bedrijven is de rol veranderd in een functie die veel strategischer is en een wezenlijk deel uitmaakt van het bedrijf.

Dat wordt al wel een tijdje hier en daar erkend, maar uit ons onderzoek The Finance Leader of Tomorrow uit 2020 blijkt hoezeer de hedendaagse rol van CFO wel afwijkt van het stereotype.

Definiëring van de moderne CFO

Als deel van het onderzoek vroegen we financieel directeurs hoe ze zichzelf zagen – waarbij we hen vroegen zich te identificeren met een van de volgende vier ‘persona's’, elk met een specifieke combinatie van verantwoordelijkheden, vaardigheden en houding.

• De technicus – Een expert die zich richt op en regelmatig nauw toezicht houdt op financiële indicatoren. Is detailgericht en heeft een zeer goede kennis van interne financiële instrumenten en systemen.
• De strateeg – Een langetermijndenker, die voortdurend een overzicht probeert te houden dat verder gaat dan alleen het financiële aspect. Wil in hoge mate de strategische beslissingen mee bepalen om de algemene groei van de onderneming te stimuleren.
• De innovator – Nieuwsgierig, flexibel en vaak op zoek naar nieuwe ideeën en technologieën om interne werkwijzen in vraag te stellen, om de efficiëntie van het team/bedrijf te verbeteren. Is van mening dat technologie hun rol in de toekomst radicaal zal veranderen.
• De facilitator – Ondersteunend en bereid om te helpen, schetst een duidelijk beeld van de financiële situatie van het bedrijf om de besluitvorming te vergemakkelijken. Probeert samenwerking en discussies binnen de organisatie tot stand te brengen.

We zouden de 'technicus' misschien kunnen zien als de traditionelere CFO-rol, maar slechts 22% van de respondenten plaatst zich in die categorie. Sterker nog, de overgrote meerderheid van de financieel directeurs vond dat het concept 'strateeg' hen het best omschreef – 48% koos voor dat persona.

Dat sluit bij het idee aan dat bedrijfsfuncties niet op zichzelf staan. Bij de strateeg staat het vermogen om organisatiewijd te werken centraal, waarbij zijn standpunten en indicatoren overlappen met die van andere functies binnen het bedrijf.

De plaats van CFO's in de ruimere onderneming

Het feit dat een groot aantal financieel directeurs zichzelf ziet als strateeg, die de hele onderneming overschouwt, komt overeen met een algemeen aanvaarde opvatting dat de CFO op dezelfde manier moet denken als een CEO en in staat moet zijn om die rol indien nodig in te vullen. Zoals Markus Schneider, CFO van Kerberos Management, Duitsland, in het onderzoek opmerkt: “Het zou nooit een probleem mogen zijn als de CEO zegt: “Ik ga vier weken met vakantie” of “Ik ga in quarantaine”. De CFO moet klaarstaan om de rol op zich te nemen.”

Aan de andere kant is het interessant dat slechts 20% van de respondenten zichzelf als innovator zag, terwijl het gebruik van technologie in alle bedrijfsfuncties alleen maar toeneemt. In verdere gesprekken gaven sommige CFO's wel aan dat ze graag als innovators of facilitators zouden worden gezien, waaruit opnieuw blijkt dat het persona van de technicus minder in trek is.

Dat zou kunnen komen omdat de vaardigheden van de technicus basisvereisten zijn voor financieel directeurs. En inderdaad, het is plausibel dat de lijnen vervagen als strategen technologie beginnen te integreren in hun vaardigheden.

CFO's in tijden van crisis

Hoezeer de rol van de CFO ook verandert en daarbij steeds strategischer wordt en steeds vaker wordt betrokken bij innovatie, de details van de financiële prestaties van het bedrijf nauwgezet opvolgen zal steeds een kernvaardigheid blijven.

Dat is vooral belangrijk in uitdagende omstandigheden zoals tijdens de COVID-19-pandemie, waar oog voor detail en technische kennis cruciaal zijn.

Het initiële onderzoek dateert van voor de COVID-19-crisis en in mei hebben we de deelnemers opnieuw ondervraagd om hun reactie op de crisis in kaart te brengen. Het is veelzeggend dat 18% van degenen die zichzelf als ‘technici’ definieerden, aangaf dat ze het makkelijk hadden gevonden om met deze crisis om te gaan, terwijl dat voor slechts 3% van de andere categorieën het geval was. Het is duidelijk, vooral wanneer de uitdagingen extreem worden, dat er een evenwicht moet worden gevonden tussen wetenschap en kunst, dus tussen techniek en strategie.

De rol van de moderne financieel directeur is aan het veranderen en zal blijven veranderen. Naar alle waarschijnlijkheid moet de CFO een mengvorm van alle vier de persona belichamen. En als dat niet kan, moet dat op zijn minst worden bereikt met de financiële functie als geheel. Zo zal het fundamentele belang van de financiële functie zelf en van de spilfunctie ervan in de onderneming als geheel alleen maar verder worden aangetoond.